Δελτίο Θυέλλης Τεύχος 39 - Βολιβία: Κάποιες αναπόφευκτες αλήθειες

  • Δημοσιεύτηκε: Τετ, 25/06/2014 - 12:51μμ

Φαίνεται πως το ταξίδι στη Βολιβία υπήρξε για τη συντρόφισσα Κυριακή Κλοκίτη, από πολιτικής απόψεως, μια μικρή απογοήτευση. Προφανώς αυτό οφείλεται στο ότι ο σοσιαλιστικός μετασχηματισμός της βολιβιάνικης κοινωνίας δεν προχωρά με τον ρυθμό που η συντρόφισσα φανταζόταν ή θα ήθελε και μάλιστα θα μπορούσαμε να μιλήσουμε για «βήματα προς τα πίσω», καθώς η πέραν πάσης αμφιβολίας αριστερή κυβέρνηση του Έβο Μοράλες συχνά έρχεται σε σύγκρουση με τα κινήματα που την ανάδειξαν, εφαρμόζοντας πολιτικές που θυμίζουν το αποικιοκρατικό και νεοφιλελεύθερο παρελθόν ενώ, από την άλλη πλευρά, συκοφαντεί και καταστέλλει αγωνιστές και αγωνίστριες που αντιτίθενται στο «εξορυκτικό - εξαγωγικό» οικονομικό μοντέλο που η κυβέρνηση αυτή έχει υιοθετήσει. Όπως λένε πολλά μέλη των κινημάτων που ανέδειξαν τον Μοράλες στην εξουσία, η κυβέρνηση κερδίζει μεν πολλά από τα συμβόλαια με τις πολυεθνικές του πετρελαίου, κάνει όμως ελάχιστα και δεν αντιμετωπίζει τα «πραγματικά προβλήματα». Ανάλογη κριτική ασκείται σε όλες τις περισσότερο ή λιγότερο αριστερές κυβερνήσεις της Λατινικής Αμερικής.

Η αντιπαράθεση αυτή αφορά και την Ελλάδα, όπου, παρά τη διαφορά των συνθηκών, μια κυβέρνηση της Αριστεράς είναι πιθανή. Άλλωστε, όπως και εκεί, μια κυβέρνηση της Αριστεράς πρέπει να βρει πόρους ώστε να ασκήσει την αντινεοφιλελεύθερη κοινωνική πολιτική που ευαγγελίζεται. Και παρά τη δικαιολογημένη πικρία, το έργο της κυβέρνησης Μοράλες δεν είναι ανάξιο λόγου. Και εθνικοποιήσεις έγιναν και η συνεταιριστική οικονομία αναπτύχθηκε με την αρωγή του κράτους και το θεσμικό πλαίσιο εκδημοκρατίστηκε, με τη Βολιβία, όπου παραδοσιακά η ινδιάνικη πλειοψηφία στην πράξη αντιμετωπιζόταν ως αποκλεισμένη κοινωνική μειονότητα, να αναγνωρίζεται πια ως «πολυεθνική» χώρα όπου οι ινδιάνικες κουλτούρες και η Μητέρα Γη έχουν κατοχυρωμένα και απαράγραπτα δικαιώματα. Αυτό λοιπόν που μας δείχνει η «καθυστέρηση» ή ακόμα και η «ολιγωρία» της κυβέρνησης του Έβο είναι το ποια είναι ακριβώς η «πραγματική διάσταση» του προβλήματος το οποίο έχουν να αντιμετωπίσουν οι αντινεοφιλελεύθερες και αριστερές κυβερνήσεις.

Στο βαθμό που τα κράτη για την άσκηση κοινωνικής ή ακόμα και αντικοινωνικής πολιτικής βασίζονται στην όποιας μορφής φορολογία, εξαρτώνται από τον αριθμό των φορολογουμένων και το μέγεθος των εισοδημάτων τους. Αν τώρα η κυβέρνηση είναι «φιλολαϊκή» και εξαιρεί τους πολλούς φτωχούς από τη φορολογία, πρέπει να στραφεί στους λίγους πλούσιους. Όμως για «να πληρώσουν οι πλούσιοι» πρέπει να είναι πλούσιοι, δηλαδή να βγάζουν πολλά λεφτά. Και όσο πιο υψηλή είναι η φορολογία των πλουσίων τόσο περισσότερα πρέπει να είναι και τα κέρδη των επιχειρήσεών τους. Έτσι, η κυβέρνηση που σκοπεύει να ασκεί κοινωνική πολιτική φορολογώντας τους «έχοντες και κατέχοντες» πρέπει να εξασφαλίσει ότι κάποιοι θα εξακολουθήσουν στο διηνεκές να «έχουν και να κατέχουν» εφόσον θέλει να εισπράξει φόρους και την επόμενη χρονιά αλλιώς πριονίζει το κλαδί πάνω στο οποίο κάθεται.

Παραδόξως, λοιπόν, όσο πιο «φιλολαϊκή» και φορολογικά «μεροληπτική» είναι μια κυβέρνηση, τόσο περισσότερο εξαρτάται από τους πλούσιους. Για να έχει η κυβέρνηση της Βολιβίας «πάρα πολλά χρήματα» πρέπει να έχει «καλά συμβόλαια με τις πολυεθνικές του πετρελαίου». Και για να αποκτήσει «καλά συμβόλαια» πρέπει να δώσει τη γη όπου θα γίνουν οι εξορύξεις. Μια χώρα δεν γίνεται πλούσια επειδή έχει φυσικούς πόρους, αλλά επειδή κάποιος τους εκμεταλλεύεται. Αν το πετρέλαιο δεν εξορυχθεί και δεν πουληθεί με κέρδος δεν υπάρχουν και έσοδα από το πετρέλαιο. Αυτό ισχύει για όλα τα εμπορεύματα. Οι επιχειρήσεις δεν «έχουν» κέρδη και χρήματα για να τους τα πάρει κανείς με το καλό ή με το στανιό. «Βγάζουν» υπό προϋποθέσεις που αν δεν υπάρχουν, δεν υπάρχουν και επιχειρήσεις, άρα ούτε κέρδη ούτε και χρήματα.

Εν προκειμένω, λοιπόν, το πρόβλημα δεν ανακύπτει μόνο από τη λυσσαλέα αντίδραση της αστικής τάξης στην προσπάθεια φορολόγησης των κερδών της από μια αριστερή κυβέρνηση, αντίδραση που είναι μεγάλη και μεταχειρίζεται όλα τα εθνικά και διεθνή μέσα που μπορεί. Προκύπτει, αθέλητα, από την εφαρμογή του αριστερού προγράμματος, που εξαρτά τα έσοδα της κυβέρνησης και άρα το πρόγραμμά της από τα κέρδη των καπιταλιστών. Στον καπιταλιστικό κόσμο η κουλτούρα και η πολιτική βούληση είναι ανίσχυρες μπροστά στην οικονομική εξουσία που, μάλιστα, πλέον τις υποκαθιστά. Η προτεραιότητα της οικονομίας, της «βάσης έναντι του εποικοδομήματος» δεν είναι κάποια ιδεοληψία των μαρξιστών και μαρξιστριών. Είναι η αλήθεια του κόσμου εντός του οποίου ζούμε, εξ ου και η επιστημονικότητα του ιστορικού υλισμού.                                      

Θανάσης Παπαζαφείρης