ΣΚΕΨΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗ ΦΥΣΙΟΓΝΩΜΙΑ ΤΗΣ ΑΡΙΣΤΕΡΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΗΣ

Μπορεί μια κυβέρνηση της Αριστεράς να αντεπεξέλθει στη λυσσαλέα επίθεση των ενάντιων δυνάμεων, εγχώριων και διεθνών, παραμένοντας αριστερή;

Μπορεί ο στόχος της κοινωνικής σωτηρίας να συσπειρώσει και να κινητοποιήσει μεγάλα τμήματα των «από κάτω» ώστε να συγκροτηθεί ένα ισχυρό πολιτικό / ταξικό μέτωπο, το οποίο υπερασπιζόμενο τις κοινωνικές ανάγκες θα ωθεί τα πράγματα προς την κατεύθυνση της ανακατανομής εισοδημάτων – ισχύος – δικαιωμάτων (και τελικά συσχετισμών) υπέρ των φτωχών και κατά των πλούσιων;

Μπορεί, ταυτόχρονα με τις διαπραγματεύσεις με την τρόικα και τα άμεσα μέτρα για την επιβίωση των φτωχότερων τμημάτων του πληθυσμού, να υπάρξει μια αξιακή, ηθική και ιδεολογική αντεπίθεση που θα στοχεύει στην αναγέννηση της πολιτικής, οικοδομώντας σχέσεις εμπιστοσύνης και αλληλοτροφοδότησης της Αριστεράς με  τον κόσμο της εργασίας;

Μπορεί η επερχόμενη κυβερνητική μεταβολή (σε συνδυασμό με τις προσδοκώμενες  ρωγμές στο πολιτικό σκηνικό  και –κυρίως– τις κοινωνικές αναταράξεις που  ασφαλώς θα προκαλέσει) να τροφοδοτήσει την ενθάρρυνση/αναζωογόνηση  της κοινωνικής κινητικότητας/διεκδίκησης και να δημιουργήσει έτσι συσχετισμούς ικανούς να αποτρέψουν συμβιβασμούς και «δεξιές» διολισθήσεις, ικανούς να προσδώσουν δυναμική για σημαντικές ριζοσπαστικές τομές, ρήξεις και υπερβάσες, που να ωθούν τα πράγματα πέρα από το επίπεδο μιας απλής διαχειριστικής κυβερνητικής μεταβολής, στην κατεύθυνση του κοινωνικού  μετασχηματισμού, της κοινωνικής ανατροπής;

Η απάντησή μας στα προηγούμενα ερωτήματα είναι καταφατική, αν και ομολογούμε ότι έχουμε  πολλά ερωτηματικά ως προς τους τρόπους επίλυσης προβλημάτων που προκύπτουν από αυτά τα ερωτήματα. Έχουμε επίγνωση ότι πλέουμε σε αχαρτογράφητα ύδατα (για πρώτη φορά στη μεταπολεμική Ευρώπη μπορεί να σχηματιστεί κυβέρνηση της Αριστεράς) και πως για μεγάλα τμήματα της κοινωνίας, της Αριστεράς και του ευρύτερου κινήματος η υποστήριξη του ΣΥΡΙΖΑ αποτελεί ορθά μονόδρομο, ωστόσο οφείλουμε να υπενθυμίσουμε ότι η (αριστερή) πολιτική αποτελεί την αρμονία αρχών, γνώσης, συναισθημάτων και πρακτικών. Αν υπάρξει ανισορροπία οι συμπληγάδες του καιροσκοπισμού και του βολονταρισμού καραδοκούν. Τούτων δοθέντων διατυπώνουμε κάποιες σκέψεις για τη φυσιογνωμία της αριστερής κυβέρνησης, από την ειδική σκοπιά της σχέσης της με τους «από κάτω» και τα κινήματα:

Οικονομία και δημοκρατία.Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι μεγάλα τμήματα της κοινωνίας υποφέρουν. Επομένως, είναι πρώτιστο καθήκον μιας αριστερής κυβέρνησης η αποκατάσταση ακραίων αδικιών και η επιβίωση των φτωχότερων στρωμάτων. Όμως, για να πετύχουν ακόμα και αυτά, πρέπει να μειωθεί δραστικά ο χώρος ασυδοσίας του εχθρού και να διευρυνθούν αντίστοιχα οι χώροι ελευθερίας των εργαζομένων και των κινημάτων. Μην ξεχνάμε ότι η ισότητα εξασφαλίζει την ελευθερία, αλλά η ελευθερία εγγυάται την ισότητα.

Εδώ ακριβώς τέμνονται η οικονομία με τη δημοκρατία. Για να επιβληθεί η μνημονιακή οικονομική πολιτική υποχρεωτικά επιστρατεύει τον κρατικό αυταρχισμό και την εργοδοτική τρομοκρατία. Αντίστοιχα, για να εφαρμοστεί μια αριστερή φιλολαϊκή πολιτική χρειάζεται τη δημοκρατία – την πολιτική, την οικονομική, την κοινωνική δημοκρατία. Τα παραδείγματα πολλά, θα αρκεστούμε σε δύο: Ορθή η επαναφορά των συλλογικών συμβάσεων, όμως πώς θα επιβληθεί η εφαρμογή τους αν δεν σταματήσει ο εκβιασμός της απόλυσης, αν δεν καταργηθούν αμέσως οι μαζικές απολύσεις και γενικά οι απολύσεις στις κερδοφόρες επιχειρήσεις; Επίσης, σωστός ο έλεγχος των τηλεοπτικών καναλιών, πώς όμως θα προχωρήσει χωρίς την επαναλειτουργία της Δημόσιας Ραδιοφωνίας και Τηλεόρασης, σύμφωνα με το σχέδιο των εργαζομένων που συνεχίζουν να αγωνίζονται και δίχως τη συντριβή του τριγώνου «χρήμα – ΜΜΕ – εξουσία»;

Πολιτικό προβάδισμα της Αριστεράς, ιδεολογική ηγεμονία των αντιπάλων της. Θα μπορούσαν τα πράγματα να ήταν κάπως καλύτερα, όμως, σε γενικές γραμμές, η επί δεκαετίες κυριαρχία του νεοφιλελευθερισμού, η εξευτελιστική αυτοκαταστροφή του «υπαρκτού σοσιαλισμού», σε συνδυασμό με ένα συστημικό κομφορμισμό της παραδοσιακής –κοινοβουλευτικής και μη– Αριστεράς, «άδειασαν» την κοινωνία από ιδέες και προτάγματα, ενισχύοντας μάλιστα τον ατομικισμό, το ναρκισισμό, το μεσσιανισμό, τη μισαλλοδοξία, το ρατσισμό και το σεξισμό. Νομίζουμε ότι αυτή την αντινομία η Αριστερά δεν μπορεί να την αποφύγει, οφείλει να την αντιμετωπίσει με αποφασιστικότητα και συστηματικότητα.

Γιατί είναι απολύτως βέβαιο πως καμιά κυβέρνηση, καμιάς Αριστεράς, αλλά και κανένα αντισυστημικό – χειραφετητικό διακύβευμα δεν θα έχει την παραμικρή τύχη όσο θα  εδράζεται σε μια κοινωνία όπου ο στρατός θεωρείται ο πλέον αξιόπιστος θεσμός, οι μετανάστες είναι πολλοί και δεν χωράμε άλλους, η αστυνομία μάς προστατεύει από το έγκλημα που μας απειλεί καθημερινά, η Μακεδονία είναι ελληνική και οι Τούρκοι προαιώνιοι εχθροί, οι αμυντικές δαπάνες αναγκαίο κακό, η εκκλησία (και η περιουσία της) ιερή, οι  κρατούμενοι για ένοπλη δράση ληστοσυμμορίτες, η δικαιοσύνη αμερόληπτη, οι δημόσιοι υπάλληλοι βολεμένα λαμόγια, η μαχητική αντίσταση χουλιγκανισμός, η Ελλάδα το κέντρο του κόσμου, οι gay ανώμαλοι, το «ζήσε και άσε τους άλλους να πεθάνουν»  καπατσοσύνη…

Προφανώς, χρειάζονται ευελιξία και επινοητικότητα, αλλά επ’ ουδενί στρουθοκαμηλισμός και οπορτουνισμός – θα την υπονομεύσουν περισσότερο από την πιο λυσσαλέα αντίδραση της Δεξιάς και των ΜΜΕ. Παράδειγμα πρώτο: Ο Σαμαράς πόζαρε μπροστά στο φράχτη του Έβρου και υπερκέρασε τον Μιχαλολιάκο σε αντιμεταναστευτική ρητορεία ενώ αμέσως μετά τη στυγνή δολοφονική επίθεση του Παρισιού πλειοδότησε σε αντιισλαμικό ρατσισμό και φασίζουσα τρομολαγνεία. Και η Αριστερά, ιδιαίτερα ο ΣΥΡΙΖΑ, πώς απάντησε; Αντέτεινε στη διαχείριση του φόβου την ασφάλεια δικαιωμάτων, στην ισλαμοφοβία τη συνύπαρξη και τη φιλοξενία, στη μισαλλοδοξία την ανεξιθρησκεία, στην καταστολή των μεταναστών την κατάργηση των στρατόπεδων συγκέντρωσης; Ελλιπώς. Παράδειγμα δεύτερο: Η Ελλάδα είναι η μόνη χώρα της Ευρώπης που η θρησκεία είναι κρατική. Δικαστήρια, Βουλή, σχολεία κ.λπ. τελούν υπό τη σκέπη της ορθοδοξίας. Ταυτόχρονα, απαγορεύεται η κατασκευή τζαμιού και παρεμποδίζεται η άσκηση των θρησκευτικών δικαιωμάτων μεγάλων τμημάτων των αλλοδαπών που ζουν εδώ, αλλά και ελλήνων πολιτών όπως οι τουρκικής καταγωγής κάτοικοι της Θράκης.

Πολιτικό κόστος και ήθος στην πολιτική.Δεν υποτιμάμε το πολιτικό κόστος, οπωσδήποτε όμως ανήκουμε σε εκείνους-ες που αρνούνται να βάλουν σε ζυγαριά το πολιτικό κόστος και την  ανωτερότητα ήθους. Δεν πιστεύουμε ότι ο σκοπός αγιάζει τα μέσα, αντίθετα υποστηρίζουμε ότι τα μέσα αποτελούν το ορατό τμήμα του σκοπού. Επίσης, κατανοούμε ότι η Αριστερά έχει ένα (σχετικό) ηθικό προβάδισμα λόγω των αγώνων της, της εξισωτικής ιδεολογίας της και της μη άμεσης εμπλοκής της με την εξουσία, όμως γνωρίζουμε ότι η εξουσία διαφθείρει, ότι είναι πολύ πιο πολυδαίδαλη από την κρατική διάστασή της και πως ο ανθρώπινος ψυχισμός είναι τόσο βαθύς ώστε ναι μεν επηρεάζεται, αλλά επ’ ουδενί καθορίζεται από την ιδεολογία του υποκειμένου. Με αυτή την έννοια, χρειάζονται πολιτιστική ανανοηματοδότηση, θέσπιση κανόνων και ιδεολογική πάλη για τη διαμόρφωση ενός νέου ηθικοπολιτικού υποδείγματος.

Και τέλος ένα παράδειγμα: Είναι δυνατόν για την Αριστερά να μη θέτει στην κορυφή της αντζέντας της την εξάλειψη του ζοφερού τόπου της εξαίρεσης δικαιωμάτων, της κατάργησης των τρομονόμων και των φυλακών τύπου Γ′, της διακοπής της επιχείρησης εξόντωσης των αγωνιστών και των ανυπότακτων κρατουμένων, του κοινωνικού αποκλεισμού των Τσιγγάνων και των ψυχικά ασθενών; Για να το πούμε και αλλιώς, κανένα εγχείρημα κοινωνικής αλλαγής δεν μπορεί να ανθίσει αν δεν έχει μέτρο τη συλλογική ευτυχία, επομένως για την Αριστερά είναι αδιανόητο  να συντηρούνται ζώνες δυστυχίας προκειμένου να αισθάνονται ασφαλείς οι «φιλήσυχοι πολίτες».

Νίκος Γιαννόπουλος, Τέση Λαζαράιου, Κώστας Φώλιας, μέλη του Δικτύου για τα Πολιτικά και Κοινωνικά Δικαιώματα