Ιωάννα Κούρτοβικ: Η αλαζονεία της δυτικής υπεροχής

Η φρικαλέα δολοφονία των στελεχών του «Charlie», ωμή, οργανωμένη και ανήλεη για τα θύματα και τους θύτες, προκάλεσε αποτροπιασμό και ξέσπασμα οργής στον δυτικό κόσμο κατεβάζοντας στους δρόμους εκατομμύρια και ενώνοντάς τους σε μια μυριόστομη κραυγή διαμαρτυρίας.

Το αίμα που κύλησε στην πόρτα μας ενεργοποίησε τις ευαισθησίες μας περισσότερο από όποιο άλλο αίμα χύθηκε στον κόσμο βίαια, βάρβαρα κι άδικα όλα αυτά τα ταραγμένα χρόνια των άδικων πολέμων και επεμβάσεων, των βομβαρδισμών αμάχων, των καταχειροκροτούμενων δολοφονιών on camera, επισήμως ή ανεπισήμως, των απαγχονισμών.

Ενωτικά και πάνδημα ο δυτικός κόσμος διακήρυξε τη θέλησή του να υπερασπιστεί τις αξίες του και τις ελευθερίες του, νιώθοντας ότι η επίθεση στο «Charlie» απειλεί τον πυρήνα αυτών των κατακτήσεων, το φορτίο των αξιών του δυτικού πολιτισμού.

Ομως η τραγική σφαγή που μας καθήλωσε στις οθόνες μας επί 3 μέρες δεν απειλεί το φορτίο των αξιών του δυτικού μοντέλου. Οχι τουλάχιστον περισσότερο από ό,τι οι μαζικές εκτελέσεις του Μπρέιβικ στη Νορβηγία, οι δολοφονίες προσφύγων στους δρόμους, η δολοφονία του Φύσσα, οι εμπρησμοί ξενώνων στη Γερμανία και το Βέλγιο, η πυρπόληση αστέγων και τα πνιγμένα παιδιά στο Φαρμακονήσι που μένουν αδικαίωτα.

Η υπεροχή των αξιών του δυτικού μοντέλου είναι δεδομένη, όχι μόνο στις δυτικές κοινωνίες αλλά και στο υπόλοιπο του πλανήτη, και έχει επιβληθεί -αλίμονο, αλαζονικά- με τις κάθε λογής σταυροφορίες, την αποικιοκρατία, την παντοδύναμη ισχύ των αγορών, την ακαταμάχητη δύναμη της εικόνας και με την επιβολή των όπλων, με τρόπους πιο φονικούς για τις χώρες που την υπέστησαν και πιο καταστροφικούς για την κοινωνική και πολιτειακή τους συγκρότηση.

Και επιβεβαιώθηκε η ηγεμονία αυτή από τις μυριάδες λαού που πορεύτηκαν πίσω -φευ- από εκείνο το σμήνος των ηγετών με τις γραβάτες και το αμήχανο βήμα, οι περισσότεροι από τους οποίους, υπεύθυνοι ή συνυπεύθυνοι για χιλιάδες νεκρούς στις μουσουλμανικές χώρες και για πολέμους που η δύναμη της φωνής μας δεν μπόρεσε να αποτρέψει -ούτε στο Ιράκ το 2003 ούτε στην Καμπούλ το 2001 ούτε στη Γάζα διαρκώς από το 2002 ώς σήμερα, σπέρνοντας τον σπόρο που οδήγησε στην τερατογένεση.

Δεν απειλείται η ελευθερία της έκφρασης, που η σάτιρα είναι μία από τις κορυφαίες της στιγμές, δεν μπορεί όμως να μη συλλογιστεί κανείς ότι η σάτιρα δικαιώνεται όταν στρέφεται ενάντια στην εξουσία και τα κυρίαρχα μοντέλα ζωής και όχι σ’ αυτούς που η αλαζονεία της Δύσης περιθωριοποιεί και απαξιώνει. Γιατί είναι σίγουρα διαφορετικό να παλεύεις ενάντια στα στερεότυπα μιας κυρίαρχης θρησκευτικής τάξης που κατοχυρώνεται με το Σύνταγμα και σηκώνει ναούς στις πλατείες, παρά σ’ αυτούς που είναι καταδικασμένοι να πιστεύουν τον θεό τους μέσα σε υπόγεια, σε υποβαθμισμένες συνοικίες, που κάθε τόσο παραδίδονται στις φλόγες.

Η υπόθεση του «Charlie» δεν απειλεί την ηγεμονία των αξιών μας, απειλεί όμως -ενισχύοντας τις κραυγές των αντιπάλων της- τις πολιτικές επιλογές της Αριστεράς και τα προτάγματά της για κοινωνίες συνοχής, χτισμένης με τα υλικά της αλληλεγγύης, της ισότητας και της κοινωνικής δικαιοσύνης. Βάζει σε κρίση την αποτελεσματικότητα των πολιτικών ενσωμάτωσης -ισχυρών θεσμικά στη Γαλλία, που δίνει την ιθαγένεια με τη γέννηση χωρίς άλλες προϋποθέσεις-, που χωρίς αυτά τα +υλικά δεν κατορθώνουν να εντάξουν τους νέους, οι οποίοι παραμένουν «μετανάστες δεύτερης γενιάς», όπως ο όρος τους θέλει, καταδικασμένοι να μοιραστούν τις τύχες των γονιών τους που καθορίζουν και τις δικές τους όταν δεν υπάρχουν άλλα θετικά μέτρα ένταξης, που οι πολιτικές του Συμφώνου Σαρκοζί δεν επιτρέπουν στην Ευρώπη. Και αυτό στοιχίζει χαμένους ανθρώπους.

Οι νεκροί στο Παρίσι είναι 19. Ας μην το ξεχνάμε.

(*) Δικηγόρος, μέλος του Δικτύου για τα Πολιτικά και Κοινωνικά Δικαιώματα.