Δελτίο Θυέλλης 45: City Plaza: Στέγαση, αυτοοργάνωση, αγώνας

  • Δημοσιεύτηκε: Πέμ, 10/11/2016 - 12:36μμ

 Η ιδέα για μια μεγάλης κλίμακας στεγαστική κατάληψη άρχισε να συζητιέται το Σεπτέμβρη του 2015. Την περίοδο εκείνη, με πρόσφατο το άνοιγμα του «βαλκανικού δρόμου», το μεγαλύτερο μέρος των μετακινούμενων προσφύγων ήταν τράνζιτ και τα σύνορα ήταν διαπερατά. Τότε επιλέξαμε μέσα από την Πρωτοβουλία Αλληλεγγύης στους Οικονομικούς και Πολιτικούς Πρόσφυγες να οργανώσουμε μια σειρά κινητοποιήσεων και δράσεων έμπρακτης αλληλεγγύης σε συγκεκριμένα σημεία της Αθήνας όπου υπήρχε συγκέντρωση προσφύγων. Βασικό πεδίο της παρέμβασής μας ήταν η Πλατεία Βικτωρίας.

Η υπογραφή της Συμφωνίας ΕΕ - Τουρκίας στις 18 Μαρτίου ήρθε να ολοκληρώσει το ερμητικό κλείσιμο του βαλκανικού δρόμου που είχε προηγηθεί λίγες μέρες νωρίτερα και οδήγησε σε εγκλωβισμό περισσότερων από 50.000 προσφύγων στην ηπειρωτική Ελλάδα. Αμέσως το πρόβλημα στέγασης χιλιάδων προσφύγων πήρε δραματικές διαστάσεις και η ανάγκη αξιοπρεπούς στέγασης για τους πρόσφυγες έγινε επιτακτική.


Την ίδια στιγμή, το κίνημα αλληλεγγύης, που το καλοκαίρι του 2015 προτεινόταν από την κυβέρνηση για το Νόμπελ Ειρήνης και εκθειαζόταν καθημερινά στα δελτία ειδήσεων, άρχισε σταδιακά να στοχοποιείται και να έρχεται αντιμέτωπο με πρακτικές καταστολής. Η είσοδος στα προσφυγικά στρατόπεδα και τα hot spot απαγορεύτηκε, επιβλήθηκε ο απόλυτος έλεγχος και το φακέλωμα των εθελοντών και οι αλληλέγγυοι-ες κατηγορούνταν συστηματικά ως «υποκινητές» των προσφυγικών διαδηλώσεων και εξεγέρσεων, με κορύφωση τις συλλήψεις διασωστών και αλληλέγγυων στα νησιά του ανατολικού Αιγαίου και την Ειδομένη.

Υπό αυτές τις συνθήκες η πρωτοβουλία για την κατάληψη του City Plaza και την οργάνωση ενός χώρου στέγασης προσφύγων στις 22 Απριλίου ήρθε να απαντήσει, αφενός, στις επιτακτικές συνθήκες στέγασης και κάλυψης βασικών βιοτικών αναγκών των προσφύγων και, αφετέρου, να αποτελέσει μέρος της αντεπίθεσης του κινήματος αλληλεγγύης στις αντιμεταναστευτικές πολιτικές της κυβέρνησης και της ΕΕ και τις απόπειρες ποινικοποίησης του κινήματος.

Η κατάληψη του City Plaza αποτελεί για όλους και όλες που συμμετέχουμε σε αυτή μια μοναδική εμπειρία που διαφέρει σημαντικά σε σχέση με την έως τώρα αντιρατσιστική πολιτική παρέμβαση και τις πρωτοβουλίες έμπρακτης αλληλεγγύης. Στη βάση του εγχειρήματος βρίσκεται βέβαια η συσσωρευμένη συλλογική πείρα και γνώση που έχει κερδηθεί στην πορεία του αντιρατσιστικού κινήματος: οι μεγάλες διοργανώσεις όπως τα Αντιρατσιστικά Φεστιβάλ, τα φόρουμ και το NoBorder Camp της Λέσβου το 2009, η οργάνωση μαχητικών κινητοποιήσεων όπως αυτές της Πρωτοβουλίας Ενάντια στα Κέντρα Κράτησης, η στήριξη μεγάλων μεταναστευτικών αγώνων, όπως η απεργία πείνας των 300 το 2011 και των Σύρων προσφύγων το 2014. Ωστόσο, η ιδιαιτερότητα του City Plaza είναι ότι συνενώνει και συνθέτει με ένα μοναδικό τρόπο αυτούς τους επιμέρους αγώνες και θεματικές σε πολιτικό και ιδεολογικό επίπεδο: την κοινωνική αλληλεγγύη με την πολιτική ανυπακοή, το αντιπαράδειγμα με τις συγκεκριμένες διεκδικήσεις, την οργάνωση της καθημερινότητας με το συνολικό αγώνα για τα δικαιώματα και τις ελευθερίες.

«Αν δεν μπορείτε εσείς,             μπορούμε εμείς»

Αντλώντας από τις εμπειρίες του ριζοσπαστικού συνδικαλισμού και της αυτοδιαχείρισης, το City Plaza έρχεται να λειτουργήσει ως ένα αντιπαράδειγμα στις κυρίαρχες πολιτικές διαχείρισης του προσφυγικού ζητήματος. Μέρα με τη μέρα αποδεικνύουμε πως αν το ανταγωνιστικό κίνημα μπορεί με τους περιορισμένους πόρους που προέρχονται από το ευρύτερο κίνημα αλληλεγγύης, χωρίς έμμισθο προσωπικό και «ειδικούς» να λειτουργεί έναν από τους καλύτερους χώρους στέγασης στην Ελλάδα, τότε η επιλογή του μοντέλου του «στρατοπέδου» αποτελεί ζήτημα πολιτικής επιλογής και μόνο. Το αντιπαράδειγμα απονομιμοποιεί την κυρίαρχη αφήγηση ότι το προσφυγικό στρατόπεδο αποτελεί τη μόνη λύση σε συνθήκες «έκτακτης ανάγκης» και «προσφυγικής κρίσης».

Το City Plaza, όπως και τα άλλα εγχειρήματα στέγασης προσφύγων, αντιπαραθέτει στις πολιτικές χωρικού αποκλεισμού και εγκλεισμού των προσφύγων την ουσιαστική και αλληλέγγυα συμβίωση στην πόλη, στις πολλαπλές διακρίσεις και το ρατσισμό τον κοινό αγώνα ντόπιων και μεταναστών-ριών για ίσα δικαιώματα. Δεν περιοριζόμαστε ωστόσο αποκλειστικά στη διεκδίκηση των δικαιωμάτων των προσφύγων από το κράτος. Η σημαντικότερη ίσως πτυχή των εγχειρημάτων αλληλεγγύης είναι ότι μέσα από τις καθημερινές πρακτικές και τους αγώνες οι πρόσφυγές ασκούν ουσιαστικά τα δικαιώματα από τα οποία τους εξαιρούν οι πολιτικές της κυβέρνησης και της ΕΕ. Έτσι, για παράδειγμα, σε μια κοινωνικοπολιτική συνθήκη όπου οι πρόσφυγες στερούνται το δικαίωμα στην αξιοπρεπή στέγαση, στην εκπαίδευση, στην ιατρική περίθαλψη επιχειρούμε να διαμορφώσουμε εκείνες τις συνθήκες παραγωγής αυτών των δικαιωμάτων «από τα κάτω». Υπό αυτή την οπτική το City Plaza δεν αποτελεί αντιπαράδειγμα μόνο απέναντι στις κυρίαρχες επιλογές διαχείρισης του προσφυγικού ζητήματος, αλλά και αντιπαράδειγμα κοινωνικής αυτοοργάνωσης και χειραφέτησης για την κοινωνία συνολικά.

Η δύναμη του κοινωνικά γειωμένου ριζοσπαστισμού

Μέσα από το City Plaza ένα εξαρχής «παράνομο» μέσο αγώνα, όπως η κατάληψη ιδιωτικής περιουσίας, γίνεται σημείο αναφοράς για το κίνημα και αποκτά πλειοψηφική κοινωνική απεύθυνση. Θέτοντας το ερώτημα του γιατί είναι κοινωνικά πιο σημαντική η υπεράσπιση του δικαιώματος στην ιδιωτική ιδιοκτησία ενός εγκατελειμμένου ξενοδοχείου σε σχέση με τις κοινωνικές ανάγκες και το δικαίωμα στην αξιοπρεπή στέγαση 400 ανθρώπων, αμφισβητείται στην πράξη η συσχέτιση της νομιμότητας με την κοινωνική δικαιοσύνη.

Πιστεύουμε ότι διαμορφώνοντας ένα ευρύ μέτωπο αλληλεγγύης και αγώνα στην Ελλάδα και το εξωτερικό κοινωνικοποιούνται πρακτικές και μέσα αγώνα που για τμήματα της κοινωνίας θεωρούνται υπερβολικά ριζοσπαστικά και «κατακριτέα», ενώ ταυτόχρονα πολιτικοποιείται το «αυθόρμητο» κίνημα αλληλεγγύης γύρω από το προσφυγικό, καθώς καλείται να τοποθετηθεί σε «δύσκολα» κοινωνικά και πολιτικά ζητήματα. Με αυτή τη λογική επιλέξαμε τη γειτονιά του Αγίου Παντελεήμονα και της Βικτώριας, αφενός γιατί είναι στο κέντρο της πόλης σε μια γειτονιά που είναι οικεία στους/στις πρόσφυγες και, αφετέρου, γιατί είναι μια από τις γειτονιές που υπήρξε προπύργιο των φασιστών. Σε μια τέτοια γειτονιά παρεμβαίνουμε μέσα από την καθημερινή συνάντηση και επικοινωνία, αποτελώντας μια οργανωμένη δύναμη που λειτουργεί αποτρεπτικά για τους φασιστές.

Κοινός αγώνας   με τους/τις πρόσφυγες

Από την κοινή οργάνωση της καθημερινής μας ζωής στο City Plaza ως τη μαχητική διεκδίκηση στο δρόμο εκκινεί μια διαδικασία δημιουργίας μιας κοινότητας αγώνα των «από κάτω» που βρίσκεται στον αντίποδα των πολιτικών διαχείρισης του πληθυσμού και των «ροών» και τη βιομηχανία των προγραμμάτων των ΜΚΟ. Ντόπιοι και πρόσφυγες έρχονται σε επαφή και γίνονται φορείς συλλογικών διαδικασιών προσπαθώντας να ξεπεράσουν τις σχέσεις εξουσίας και τους πολλαπλούς διαχωρισμούς που διαπερνούν τις σχέσεις τους και να συγκροτηθούν σε ένα ενιαίο υποκείμενο αγώνα.

Ωστόσο, το αίτημα της ενότητας δεν είναι ζήτημα διακηρύξεων αλλά άμεσο επίδικο της πολιτικής πράξης. Έχουμε επίγνωση ότι ο κοινός αγώνας είναι ο ορίζοντας, αλλά οι πρωτοβουλίες μας λαμβάνουν χώρα σε συνθήκες πραγματικής ανισότητας, κατακερματισμού δικαιωμάτων και ανταγωνισμού μεταξύ των καταπιεζόμενων. Αυτό σημαίνει ότι δεν μπορούμε να βγούμε από αυτή την αντίφαση βολονταριστικά, επιλέγοντας απλώς την αλληλέγγυα στάση ζωής και καλώντας όλους τους άλλους να ακολουθήσουν το παράδειγμα. Δεν πιστεύουμε στη δυνατότητα ύπαρξης νησίδων ελευθερίας έξω από τις σχέσεις εκμετάλλευσης και κυριαρχίας, δηλαδή έξω από τον κόσμο του κεφαλαίου και του κράτους. Είμαστε όμως απόλυτα πεπεισμένοι ότι από τις ρωγμές που δημιουργούν οι πραγματικοί κοινωνικοί αγώνες διαφαίνονται στιγμές της χειραφέτησης, διευρύνεται ο ορίζοντας των δυνατοτήτων και μπορούμε να διαισθανθούμε μια κοινωνία ισότητας και ελευθερίας.

Σε άμεση σχέση με αυτό είναι ότι ούτε αντιλαμβανόμαστε τους πρόσφυγες ως το δυνάμει «επαναστατικό» υποκείμενο ούτε τους θυματοποιούμε και τους υποβιβάζουμε σε απλούς αποδέκτες της αλληλεγγύης. Προωθούμε ένα συλλογικό τρόπο οργάνωσης και προβάλλουμε τη συνεργασία ως δυνατότητα της κοινωνικής ζωής. Είναι προφανές ότι οι πρόσφυγες αγωνίζονται πρωτίστως για μια αξιοπρεπή και ασφαλή ζωή και, για να το πετύχουν, ακολουθούν ατομικές στρατηγικές, χωρίς να κινούνται απαραίτητα από συλλογικά, απελευθερωτικά οράματα. Ωστόσο στην πράξη, το City Plaza μπορεί να αποτελεί ένα χώρο όπου δημιουργούνται ισχυρές συλλογικές πολιτικές εμπειρίες διεκδίκησης και οργάνωσης της καθημερινότητας.

Συγκεκριμένες διεκδικήσεις        και αγώνας για τα δικαιώματα

Η παρέμβασή μας μέσα από ένα χώρο στέγασης προσφύγων διαπερνάται από την αντίληψη ότι οι ανάγκες των προσφύγων που βρίσκονται σε καθεστώς διακινδύνευσης μετατρέπονται σε αγώνες για τα επαπειλούμενα δικαιώματα. Ότι οι αλληλέγγυες σχέσεις σε επίπεδο καθημερινότητας είναι αναπόσπαστα δεμένες με την αντίσταση στον εκβαρβαρισμό της κοινωνίας και τις δυνατότητες ενότητας και χειραφέτησης των καταπιεζόμενων.

Από αυτή τη βάση προσεγγίζουμε την παρέμβασή μας στους πραγματικούς αγώνες που λαμβάνουν χώρα σε διαφορετικούς χώρους και στιγμές του μεταναστευτικού ζητήματος:

Οι αγώνες σχετικά με τη στέγαση και την κοινωνική ένταξη είναι πρωτίστως αγώνες ενάντια στη λογική του στρατοπέδου, που διαιωνίζει την προσωρινότητα και απαξιώνει τους ανθρώπους. Αγωνιζόμαστε ενάντια σε κάθε περιορισμό της ελευθερίας μετακίνησης των προσφύγων, καταστολής των διεκδικήσεων και αποκλεισμού των κινημάτων αλληλεγγύης από την πρόσβαση σε αυτά, με στόχο την πλήρη κατάργηση όλων των προσφυγικών στρατοπέδων. Απαιτούμε την αξιοπρεπή στέγαση των προσφύγων εντός του αστικού ιστού με πλήρη πρόσβαση στις κοινωνικές υπηρεσίες και διασφάλιση των κοινωνικών και πολιτικών δικαιωμάτων τους.

Αντιστεκόμαστε στη μετατροπή των νησιών του ανατολικού Αιγαίου σε µώνη Συγκράτησης των προσφύγων, που έχει πάρει τη μορφή ενός «εσωτερικού συνόρου». Κύρια αιχμή μας είναι η ανατροπή της Ευρωτουρκικής συμφωνίας και της αναγνώρισης της Τουρκίας ως ασφαλούς τρίτης χώρας, αλλά και η άρση του καθεστώτος εξαίρεσης δικαιωμάτων που διαμορφώνει η πολιτική των hot spot. Απαιτούμε να καταργηθεί ο περιορισμός μετακίνησης από τα νησιά και να κλείσουν τα hot spot και κάθε κέντρο κράτησης προσφύγων.

Παλεύουμε για το δικαίωμα παραμονής και το δικαίωμα μετακίνησης των προσφύγων στην Ευρώπη ως όψεις του ίδιου αγώνα, ενάντια στην ομηρία, την επισφάλεια και τον αποκλεισμό. Απαιτούμε την εξασφάλιση του δικαιώματος στο άσυλο ως προστασία των προσφύγων του πολέμου, παλεύοντας ταυτόχρονα ενάντια στη μετατροπή του σε μηχανισμό διαχωρισμού, αποκλεισμού και απελάσεων των προσφύγων της φτώχειας και της καταπίεσης. Επειδή το δικαίωμα στο άσυλο είναι ασυμβίβαστο με πολιτικές αποτροπής και στρατιωτικοποιημένα σύνορα, αγωνιζόμαστε ενάντια στο Φράχτη του Έβρου, για ένα ασφαλές πέρασμα στην Ευρώπη. Ταυτόχρονα απαιτούμε μια νέα διαδικασία νομιμοποίησης που να εξασφαλίζει ένα σταθερό και με πλήρη δικαιώματα καθεστώς παραμονής για όλους και όλες τους οικονομικούς και πολιτικούς πρόσφυγες.

Η λογική του στρατοπέδου και η πολιτική του εγκλωβισμού των προσφύγων υποθάλπουν τον κοινωνικό αυτοματισμό και δημιουργούν τις συνθήκες για την επαναδραστηριοποίηση της Ακροδεξιάς. Παρότι οι αγώνες για τα δικαιώματα των προσφύγων και οι δομές έμπρακτης αλληλεγγύης διαμορφώνουν καθαυτές χώρους αντίστασης ενάντια στην Ακροδεξιά, δεν μπορούν να υποκαταστήσουν την αναγκαιότητα της αντιφασιστικής δράσης. Είναι', γι αυτό, πρωταρχική ανάγκη για το κοινωνικό κίνημα συνολικά να παρέμβει οργανωμένα, ενωτικά, με μαζική κοινωνική απεύθυνση αλλά και αποτελεσματικότητα για να περιορίσει το χώρο παρέμβασης και δράσης της Ακροδεξιάς.

            Όλγα Λαφαζάνη,  Γιώργος Μανιάτης

Θεματικές: