Ελλάδα: Το κράτος δικαίου σε αποσύνθεση

Στις 7 Φεβρουαρίου 2020, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ενέκρινε ψήφισμα για την Ελλάδα, το οποίο καταδικάζει έντονα την ελληνική κυβέρνηση. Στο κείμενο συναντάμε πολλά από τα πολιτικά θέματα που έχει να αντιμετωπίσει η ελληνική κυβέρνηση τα τελευταία χρόνια. Τα πιο σημαντικά σημεία:

• Καμία σχεδόν ελευθερία του Τύπου ("λίστα Πέτσα")
• Αύξηση της διαφθοράς
• SLAPPS (strategic lawsuit against public participation) από (πρώην) μέλη της κυβέρνησης εναντίον του Τύπου
• Αγωγές εκφοβισμού κατά του Παναγιώτη Δημητρά και άλλων αλληλέγγυων σε πρόσφυγες που βρίσκονται σε κατάσταση κινδύνου στη θάλασσα
• Μη εξιχνίαση της δολοφονίας του δημοσιογράφου Καραϊβάζ
• Υπερβολική αστυνομική βία, ατιμωρησία των αστυνομικών, π.χ. στην περίπτωση του Ζακ Κωστόπουλου· καμία ενδελεχής έρευνα για τους θανάτους των τριών νεαρών Ρομά
• Predator:

• Παράλειψη διερεύνησης της χρήσης spyware
• Πίεση προς την ADAE να απέχει από τις έρευνες· αντικατάσταση μελών του Διοικητικού Συμβουλίου
• Αντικατάσταση της εισαγγελέως στις έρευνες για το Predator
• Προσπάθεια της εισαγγελίας του Αρείου Πάγου να σταματήσει τις έρευνες της ADAE

• Διείσδυση ομάδων οργανωμένου εγκλήματος (μαφία) στην αστυνομία
• Μη πλήρης εφαρμογή των αποφάσεων του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, μη συμμόρφωση με τις προσωρινές διαταγές του δικαστηρίου
• Καθυστερήσεις στις έρευνες για το ναυάγιο της Πύλου
• Pushbacks, ληστείες, βία και κακομεταχείριση προσφύγων στα σύνορα – Το Κοινοβούλιο "καταδικάζει τη δραματική αδυναμία της [Ευρωπαϊκής] Επιτροπής να επιβάλει τη νομοθεσία της ΕΕ όσον αφορά τις συνθήκες υποδοχής, τις επαναπροωθήσεις και τα ανθρώπινα δικαιώματα, και πιστεύει ότι οι διαδικασίες επί παραβάσει είναι καταλληλότερες από τους επαίνους της Επιτρόπου".
• Νομικές διαδικασίες κατά ακτιβιστών που προσφέρουν ανθρωπιστική βοήθεια
• Έλλειψη έρευνας για την τραγωδία των Τεμπών· άρνηση του Ελλ. Κοινοβουλίου να ακούσει βασικούς εμπειρογνώμονες ως μάρτυρες· άρνηση να ξεκινήσει έρευνα όσον αφορά πρώην υπουργούς
• Περιορισμοί σε ΜΚΟ και δημοσιογράφους που ασχολούνται με το μεταναστευτικό

Το ψήφισμα αναφέρει, μεταξύ άλλων: Το Κοινοβούλιο "εκφράζει σοβαρές ανησυχίες για τις πολύ σοβαρές απειλές κατά της δημοκρατίας, του κράτους δικαίου και των θεμελιωδών δικαιωμάτων στην Ελλάδα· τονίζει ότι το σύστημα ελέγχων και ισορροπιών είναι απαραίτητο για μια ισχυρή δημοκρατία και σημειώνει με ανησυχία ότι το σύστημα αυτό έχει υποστεί μεγάλη πίεση". Δεν θα μπορούσε να ειπωθεί με μεγαλύτερη σαφήνεια.

Ο Άρειος Πάγος επιβεβαίωσε αμέσως το Ευρωκοινοβούλιο και έδειξε ότι η διάκριση των εξουσιών ελάχιστα υπάρχει στην Ελλάδα: Επέκρινε το Ευρωκοινοβούλιο –αν και φυσικά δεν έχει σε καμία περίπτωση το δικαίωμα να το κάνει ως ανεξάρτητο δικαστήριο– και απέρριψε το περιεχόμενο του ψηφίσματος.

 Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο αποδίδει ιδιαίτερη σημασία στην ανεξαρτησία της εισαγγελίας και των δικαστηρίων. Αυτή η ανεξαρτησία μόνο ελάχιστα υπάρχει, και το Κοινοβούλιο βάζει το δάχτυλό στην πληγή. Αυτό που βιώνουμε καθημερινά: η κυβέρνηση δίνει την κατεύθυνση και τα δικαστήρια υπακούν.

Αυτό φαίνεται και στην υπόθεση γνωστή ως "Moria 6". Οι "Μόρια 6" είναι οι έξι έφηβοι και νεαροί άνδρες που κατηγορούνται ότι έβαλαν φωτιά στον προσφυγικό καταυλισμό της Μόριας στη Λέσβο τον Σεπτέμβριο του 2020. Η κυβέρνηση, η οποία ήθελε να αποσπάσει την προσοχή από τις ευθύνες της για τις αφόρητες και απάνθρωπες συνθήκες στη Μόρια, αμέσως έψαξε αποδιοπομπαίους τράγους: δήλωσε ότι οι εμπρηστές θα συλληφθούν άμεσα. Και ιδού, την επόμενη κιόλας μέρα η αστυνομία βρήκε έναν υποτιθέμενο μάρτυρα που κατηγόρησε τους έξι, οι οποίοι στη συνέχεια τέθηκαν υπό κράτηση. Ο υπουργός Μεταναστευτικής Πολιτικής κ. Μηταράκης ανακοίνωσε ότι οι ένοχοι συνελήφθησαν και θα οδηγηθούν πλέον στη δικαιοσύνη. Το τεκμήριο της αθωότητας – τι είναι αυτό;

Δύο από τους νεαρούς κατηγορήθηκαν ως ανήλικοι, οι άλλοι τέσσερις ως ενήλικες, αν και τουλάχιστον τρεις απ' αυτούς προφανώς ήταν επίσης ανήλικοι εκείνη τη στιγμή. Το πρωτοβάθμιο δικαστήριο της Μυτιλήνης καταδίκασε τους τέσσερις, οι οποίοι υποστήριξαν όλοι την αθωότητά τους, σε 10 χρόνια φυλακή. Ο φερόμενος ως μάρτυρας παρέμεινε άφαντος και δεν αναζητήθηκε από το δικαστήριο· διαβάστηκε μόνο η κατάθεσή του. Αυτό ήταν αρκετό. Κατά την προετοιμασία και κατά τη διάρκεια της δίκης, παραβιάστηκαν σχεδόν όλες οι αρχές που προβλέπονται στο άρθρο 6 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου: Κανένα έγγραφο της ποινικής διαδικασίας για τους έξι δεν μεταφράστηκε στην αρχή, τελικά μόνο το κατηγορητήριο μεταφράστηκε· η υπεράσπισή εμποδίστηκε να υποβάλλει κρίσιμες ερωτήσεις και να ασκήσει το έργο της. Ήταν σαφές από την αρχή ότι η δίκη θα κατέληγε σε βαριά ποινή.

Η εκδίκαση της έφεσης, η οποία έλαβε χώρα και πάλι στη Μυτιλήνη φέτος στις αρχές Μαρτίου, έδειξε μια παρόμοια εικόνα. Ωστόσο, τρεις από τους κατηγορούμενους αφέθηκαν πλέον –μετά από τριάμισι χρόνια!– ελεύθεροι, επειδή μπόρεσαν να προσκομίσουν μια σειρά από αποδείξεις ότι ήταν ανήλικοι την ημέρα της φωτιάς. Όμως το δικαστήριο και ο εισαγγελέας έδειξαν πόσο προκατειλημμένοι ήταν απέναντι στον έναν εναπομείναντα νεαρό ενήλικα. Δεν γλίτωσε ούτε από βαριά ρατσιστικά σχόλια.

Η Forensis και η Forensic Architecture είχαν αποδείξει ότι ο μάρτυρας –ο οποίος και πάλι δεν εμφανίστηκε– είχε πει ψέματα. Δεν μπορούσε να δει πού και πότε ξέσπασε η φωτιά από το σημείο που βρισκόταν, σύμφωνα με τις δικές του δηλώσεις. Παρουσιάστηκε επίσης ένα βίντεο ντοκουμέντο, αλλά το δικαστήριο αρνήθηκε να το δει. Διαφορετικά θα ήταν ακόμα πιο προφανές ότι οι κατηγορούμενοι δεν ήταν υπεύθυνοι για τη φωτιά.

Ως αποτέλεσμα, ο ενήλικας κατηγορούμενος καταδικάστηκε σε οκτώ χρόνια, δύο χρόνια λιγότερα από τον πρώτο βαθμό, αλλά φυσικά εξακολουθεί να είναι μια σοκαριστικά υψηλή ποινή για κάποιον που είναι στην πραγματικότητα αθώος.

Αυτή είναι η ελληνική δικαιοσύνη: η κυβέρνηση καθορίζει την ατζέντα, η εισαγγελία και τα δικαστήρια δικάζουν σύμφωνα με τις κατευθύνσεις. Τα Τέμπη, η Πύλος, οι χιλιάδες υποθέσεις "διευκόλυνσης παράνομης εισόδου" στις οποίες πρόσφυγες που απλά έχουν κρατήσει το τιμόνι μιας φουσκωτής λέμβου, για παράδειγμα, καταδικάζονται σε εκατοντάδες χρόνια κάθειρξης, είναι μόνο η κορυφή του παγόβουνου.

 Φυσικά υπάρχουν και εξαιρέσεις, αλλά είναι εξαιρετικά λίγες. Η συνολική εικόνα είναι αυτή ενός αντιδραστικού δικαστικού σώματος που συμμορφώνεται πλήρως με την αστική τάξη και τις κυβερνήσεις της, ακόμη πιο εμφανώς απ' ό,τι σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Σε αυτό συμβάλλει και η διαδικασία "εκπαίδευσης" και προσαρμογής των δικαστών και εισαγγελέων στην Εθνική Σχολή Δικαστικών Λειτουργών, μια διαδικασία που δεν υπάρχει στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες.

Έτσι το κράτος δικαίου στην Ελλάδα είναι καταδικασμένο σε αποσύνθεση.

ΔΙΚΤΥΟ ΓΙΑ ΤΑ ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ