Νερό: Κοινό αγαθό

Ο συντονισμός των ευρωπαϊκών αγώνων ενάντια στην ιδιωτικοποίηση του νερού ήταν το θέμα της πρώτης συνόδου των Ευρωπαϊκών Κινημάτων για το Νερό ως Κοινωνικό Αγαθό, που έγινε στη Νάπολη της Ιταλίας στις 10 και 11 Δεκέμβρη 2011. Ακολουθεί η απόφαση που πάρθηκε:

Ο Καταστατικός Χάρτης της Νάπολης για το Ευρωπαϊκό Δίκτυο για το Νερό ως Κοινό Αγαθό

Αποφασίσαμε να ενωθούμε, δίνοντας ζωή σε ένα ηπειρωτικό δίκτυο, σε μια στιγμή δύναμης και νίκης κινημάτων για το νερό σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες. Ήρθε η στιγμή για να κάνουμε μαζί αυτό το βήμα.

Αποφασίσαμε να ενωθούμε σε αυτή την αποφασιστική στιγμή, ενώ μια σοβαρή συστημική κρίση έχει συγκλονίσει τον κόσμο και την Ευρώπη στον πυρήνα της, με την πεποίθηση ότι μια συμμετοχική διαχείριση των υδάτων και των δημόσιων αγαθών μπορεί να ανοίξει ένα δρόμο έξω από αυτή την κρίση, την οποία δημιούργησαν οι νεοφιλελεύθερες πολιτικές. H συμμετοχική διαχείριση των υδάτων θα μπορούσε να λειτουργήσει ως μια βάση για τη δημιουργία ενός νέου συνεργατικού, δίκαιου, περιεκτικού και αλληλέγγυου ευρωπαϊκού κοινωνικού μοντέλου.

Αποφασίσαμε να ενωθούμε διότι γνωρίζουμε ότι, ενώ οι προσπάθειές μας σε τοπικό επίπεδο και στις αντίστοιχες χώρες μας είναι φυσικά κυρίαρχες και απαραίτητες για κάθε ευρωπαϊκή εκστρατεία, από μόνες τους δεν είναι αρκετές: Από τη μια πλευρά, τα μεγάλα κεφάλαια όλο και περισσότερο κινούνται σε ένα υπερεθνικό έδαφος και από την άλλη πλευρά η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και η ΕΚΤ έχουν γίνει ο εκπρόσωπος του οικονομικού κόσμου, που απαιτεί την ιδιωτικοποίηση των δημόσιων αγαθών, υπηρεσιών και της κοινής κληρονομιάς μας.

Για να αντιμετωπίσουμε τις προκλήσεις του καιρού μας, θα πρέπει να δημιουργήσουμε σταθερές σχέσεις και εκστρατείες συντονισμένες σε ευρωπαϊκό επίπεδο, για το νερό ως δημόσιο αγαθό.

Το Ευρωπαϊκό Δίκτυο για το Νερό ως Κοινό Αγαθό είναι ένα ανοιχτό, χωρίς αποκλεισμούς, πλουραλιστικό δίκτυο των κινημάτων, κοινωνικών οργανώσεων, επιτροπών, συνδικάτων, που έχουν ως στόχο την αναγνώριση του νερού ως κοινό αγαθό και ως θεμελιώδες παγκόσμιο δικαίωμα, ένα ουσιαστικό στοιχείο για τη ζωή, όχι μόνο την ανθρώπινη, αλλά και για τα ζώα και τη βλάστηση.

Νιώθουμε ότι είμαστε μέρος ενός γενικότερου κινήματος για τα δημόσια αγαθά, από τα οποία το νερό είναι ένα σύμβολο. Μαζί θέλουμε να εξαλείψουμε την ιδιωτικοποίηση και εμπορευματοποίηση αυτού του ζωτικού αγαθού και να κατασκευάσουμε μια δημόσια και κοινωνική διαχείριση του νερού, στηριζόμενη στη δημοκρατική συμμετοχή των πολιτών και των εργατών.

Αναγνωρίζουμε, μαζί με το παγκόσμιο κίνημα για το νερό, μερικές θεμελιώδεις αρχές, και στην Ευρώπη απαιτούμε:

1. Την αναγνώριση και υιοθέτηση του ανθρώπινου δικαιώματος στην πρόσβαση σε πόσιμο νερό ως αναγκαίο για τη ζωή. Η πρόσβαση στο νερό ως παγκόσμιο ανθρώπινο δικαίωμα θα πρέπει να περιλαμβάνεται σε όλα τα συντάγματα των χωρών μελών και στις βασικές αρχές και συνθήκες της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
2. Το νερό να εξαιρεθεί από όλες τις διεθνείς εμπορικές συμφωνίες, συμπεριλαμβανομένου και των συνθηκών του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου και να εξαιρεθεί από τους εσωτερικούς κανόνες αγοράς στην Ευρώπη.

3. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο και κάθε ευρωπαϊκή κυβέρνηση να αποσύρουν την υποστήριξη τους στο Παγκόσμιο Φόρουμ για το Νερό, το οποίο αποτελεί ένα ελαττωματικό πλαίσιο για τη λήψη αποφάσεων για το νερό. Όπως έχει υιοθετηθεί στο ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου το 2006, είναι ακατάλληλο το Παγκόσμιο Φόρουμ για το Νερό, ένα ιδιωτικό σώμα χωρίς καμία δημοκρατική νομιμοποίηση, να ασκεί τόση επιρροή πάνω σε παγκόσμιες πολιτικές για το νερό.

4. Η Ευρωπαϊκή Ένωση και οι χώρες μέλη να επικυρώσουν ότι το νερό είναι ένα δημόσιο αγαθό απαραίτητο για τη ζωή και ως τέτοιο, δεν μπορεί να κατηγοριοποιείται ως ‘εμπόρευμα’ για εμπόριο όπως οτιδήποτε άλλο. Η ιδιοκτησία, η διαχείριση και ο έλεγχος των υδρολογικών κύκλων πρέπει να είναι δημόσιοι και συμμετοχικοί σε κοινωνικό και τοπικό επίπεδο. Οι αρχές της δημόσιας συμμετοχής, απόλυτης διαφάνειας και δημοκρατικής ευθύνης θα πρέπει να είναι σεβαστές.

5. Η Ευρωπαϊκή Ένωση και οι χώρες μέλη να εξασφαλίσουν το δικαίωμα σε καλής ποιότητας νερό, αναγνωρίζοντας ότι αυτό μπορεί να εξασφαλισθεί μόνο κάτω από τον δημόσιο έλεγχο.

6. Η πολιτική και χρηματική υποστήριξη για ποικίλους τρόπους δημόσιων/κοινωνικών συνεταιρισμών ή εταιριών, μέσα από διεθνείς συνεργασίες ανάπτυξης και χρηματοδότησης, να εξασφαλίζει πρόσβαση στο νερό. Αυτή θα επιτυγχάνεται μέσα από την ανταλλαγή των καλύτερων πρακτικών μεταξύ δημόσιων εταιριών και τοπικών αρχών, με μοντέλα συμμετοχής και αλληλεγγύης μεταξύ των πολιτών και των κοινωνιών από διαφορετικές χώρες και περιοχές, συμπεριλαμβανομένου και αυτών που πάσχουν από ξηρασία.

7. Η επένδυση που χρειάζεται για να εξασφαλίσουμε ασφαλή και βιώσιμη παροχή νερού σε όλη την Ευρώπη και σε όλο τον κόσμο  είναι μια συλλογική ευθύνη, που θα πρέπει να πληρώνεται μέσα από την γενική φορολογία.

8. Την απαγόρευση βιομηχανικών συμβολαίων για την εκμετάλλευση εμφιαλωμένων μπουκαλιών νερών ώστε να προστατευθεί και να συντηρηθεί αυτός ο φυσικός πόρος για τις επόμενες γενιές.

9. Βιώσιμες πρακτικές διαχείρισης που προστατεύουν την οικολογία των υδάτινων κύκλων και διατηρούν την ποιότητα του νερού στα ποτάμια μας και στους υδροφόρους ορίζοντες, ώστε να θεωρούνται ως πιθανά πόσιμα. Αυτό το μοντέλο διακυβέρνησης θα πρέπει να αποφύγει την κατασκευή μεγάλων έργων υποδομών (φράγματα, διασύνδεση ποταμών κα) που χρηματοδοτούνται από το δημόσιο ταμείο και που άμεσα προωθούν την εμπορευματοποίηση του νερού από μεγάλες εταιρίες.

10. Η προώθηση της διατήρησης και συντήρησης των υδάτινων κύκλων ως κυρίαρχη ‘στρατηγική μείωσης’ των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής να ενσωματωθεί στις διαπραγματεύσεις της Σύμβασης Πλαίσιο των Ηνωμένων Εθνών για την Αλλαγή του Κλίματος. Είναι ανεπίτρεπτο να καταστρέφονται υδάτινοι κύκλοι με την κατασκευή μεγάλων υδροηλεκτρικών σταθμών ώστε να παράγεται υποτίθεται ‘καθαρή’ ενέργεια.

11. Καλές συνθήκες εργασίας για εργαζόμενους σε δημόσιες εταιρίες ύδρευσης και αποχέτευσης. Οι εργαζόμενοι θα πρέπει επίσης να είναι πλήρως ενσωματωμένοι στις διαδικασίες δημοκρατικών αποφάσεων για την ανάπτυξη των υδάτινων παροχών.

12. Μία σκληρή αντιπολίτευση απέναντι στην ΕΕ και τις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις για τις πολιτικές μετατροπής του νερού ως χρηματοοικονομικού περιουσιακού στοιχείου μέσα στο πλαίσιο της ‘Πράσινης Οικονομίας’ και της εισαγωγής μιας παγκόσμιας αγοράς νερού.

Το Ευρωπαϊκό Δίκτυο Νερού γεννήθηκε επίσης από την ανάγκη να οργανώσουμε άμεσες δράσεις και εκστρατείες για την επανακοινωνικοποίηση των υπηρεσιών ύδρευσης όπου έχουν ιδιωτικοποιηθεί ή για να κρατήσουμε τον δημόσιο έλεγχο, με συμμετοχή των πολιτών, όπου η εμπορευματοποίηση του νερού δεν έχει επιβληθεί ακόμα.

Το Δίκτυο θα έχει μια κοινή πλατφόρμα που μπορεί να οδηγήσει σε άμεσες δράσεις ώστε να τροποποιηθούν υπάρχοντες ευρωπαϊκές οδηγίες ή που μπορεί να αποτελέσει μια βάση για νέες ‘από κάτω προς τα πάνω΄ προτάσεις για νέες οδηγίες και νέες αρχές για την διακυβέρνηση του νερού στην ΕΕ. Αυτά τα στοιχεία, που ήδη συμπεριλαμβάνονται, στα 11 κύρια σημεία μας, μπορούν να συμπτυχθούν σε τρεις αρχές:

Α) Το νερό δεν είναι εμπόρευμα, είναι ένα κοινό αγαθό που μας ανήκει συλλογικά και ένα παγκόσμιο δικαίωμα. Και όπως κάθε άλλο φυσικό στοιχείο, θεμελιώδες για την ισορροπία των οικοσυστημάτων και την επιβίωση του πλανήτη, η διακυβέρνηση του πρέπει να λαμβάνει υπόψιν της τα δικαιώματα της Μητέρας Γης.

Β) Η ιδιοκτησία, διαχείριση και ο έλεγχος των υπηρεσιών ύδρευσης και υδάτινων υποδομών πρέπει να είναι δημόσια και συμμετοχικά.

Γ) ‘Η πλήρης κάλυψη του κόστους’ ως μια οδηγία αρχή για την χρηματοδότηση ολοκληρωμένων υπηρεσιών ύδρευσης στην Ευρώπη θα πρέπει να ξεπεραστεί, επιστρέφοντας την ευθύνη για να εξασφαλισθεί η απαραίτητη πρόσβαση στο νερό στην κοινωνία ως σύνολο. Επίσης, η εξασφάλιση χρηματοδοτικών πόρων για την επένδυση σε ειδικά έργα υποδομών θα πρέπει να γίνεται μέσα από τη γενική φορολογία και να ελέγχεται από την κοινωνία.

Δ) Η συμμετοχή των πολιτών και των εργατών στη διαχείριση των υπηρεσιών ύδρευσης είναι μια απαραίτητη προϋπόθεση για ένα νέο μοντέλο διακυβέρνησης των δημόσιων αγαθών.
Στο Ευρωπαϊκό Δίκτυο για το Νερό ως Κοινό Αγαθό πιστεύουμε ότι είναι θεμελιώδες να δώσουμε ζωή ή να συνδεθούμε με συμπαγείς διεθνικές καμπάνιες, που μπορούν να οδηγήσουν στην επίτευξη αυτών των στόχων, σύμφωνα με τις αρχές που εμπεριέχονται στον Χάρτη. Μέχρι το τέλος, θα χρησιμοποιήσουμε όλα τα όργανα της συμμετοχικής διαδικασίας διαθέσιμα από την Ένωση, ξεκινώντας από την Πρωτοβουλία των Ευρωπαίων Πολιτών και από ένα petition στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.

Το Ευρωπαϊκό Δίκτυο για το Νερό ως Κοινό Αγαθό, μπορεί να δουλεύει μόνο στο ζήτημα του νερού, αλλά είναι ανοιχτό στο διάλογο και τη συνεργασία με όλα τα Κινήματα και τα Δίκτυα που παλεύουν ενάντια στην ιδιωτικοποίηση δημόσιων υπηρεσιών και δημόσιων αγαθών.

Θα συμμετάσχουμε όλοι μας και θα στηρίξουμε, μαζί με άλλα ηπειρωτικά δίκτυα και προοδευτικές δυνάμεις στη Γαλλία, τις αντιπροτάσεις ενάντια στο Παγκόσμιο Φόρουμ για το Νερό που διοργανώνει το Παγκόσμιο Συμβούλιο για το Νερό στη Μασσαλία τον Μάρτη του 2012. Οι αντιπροτάσεις αυτές θα παρουσιαστούν μέσα και έξω από το Φόρουμ, και θα δώσουν ζωή στο Ενναλακτικό Παγκόσμιο Φόρουμ για το Νερό (FAME2012).

Το Ευρωπαϊκό Δίκτυο για το Νερό ως Κοινό Αγαθό θα εργαστεί, σε κάθε χώρα στην Ευρώπη και παγκόσμια, για να αντιταχθεί στις νεοφιλελεύθερες πολιτικές και στις πολιτικές ιδιωτικοποίησης που δημιούργησαν αυτή την τρομερή χρηματοπιστωτική, οικονομική, κοινωνική και περιβαλλοντική κρίση την οποία βιώνουμε.

Το δίκτυο δεσμεύεται να σταματήσει την χρηματιστικοποίηση του νερού με τους διαφορετικούς τρόπους του, ως πρώτο βήμα ώστε να διατηρηθούν όλοι οι φυσικοί πόροι μακρία από την αυξανόμενη χρηματοπιστωτική κερδοσκοπία. Παράλληλα στηρίζουμε την προώθηση ενός φόρου στις χρηματοπιστωτικές συναλλαγές ώστε να περιοριστεί η κερδοσκοπία.

Αυτό που μας έφερε στην καταστροφή δεν μπορεί ποτέ να είναι η λύση για τα σοβαρά προβλήματα που αντιμετωπίζει η Ευρώπη. Αντίθετα, είναι η συμμετοχική διακυβέρνηση των θεμελιωδών δημόσιων αγαθών, ξεκινώντας με το νερό, που αποτελεί το κλειδί στην εξασφάλιση πρόσβασης στα απαραίτητα δημόσια αγαθά για όλους. Ο αγώνας μας για την κοινωνικοποίηση του νερού είναι το κλειδί στο να επανα-ορίσουμε ένα νέο ευρωπαϊκό κοινωνικό μοντέλο, να χτίσουμε τη βάση για μια άλλη οικονομία με βάση την κοινωνική και αλληλέγγυα συμμετοχή, και να επανα-ορίσουμε μια νέα Ευρώπη των δικαιωμάτων, του περιβάλλοντος και των δημόσιων αγαθών, αφήνοντας πίσω με την κρίση την Ευρώπη των αγορών, του χρήματος και του ανταγωνισμού.

Μετάφραση: Δήμητρα Σπαθαρίδου